مهارت های زندگی در ادبیات فارسی با تکیه بر کتب قابوس نامه، کلیله و دمنه و مرزبان نامه

سازمان بهداشت جهانی (1994) مهارت های زندگی را این چنین تعریف نموده است: «توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه ای که فرد بتواند با چالش ها و ضروریات زندگی روزمره کنار بیاید.» مهارت های زندگی را می توان به تعداد فرهنگ ها، نگرش ها، باورها و به تعداد انسان ها متعدد دانست. به عنوان مثال در آثار ادبی ایران نیز شاخه ای تحت عنوان ادبیات تعلیمی وجود دارد که در آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تعلیم نحوه زندگی کردن مناسب و چگونگی کنار آمدن با مشکلات آن پرداخته می شود. از میان این آثار می توان به کتب کلیله و دمنه، سمک عیار، مرزبان نامه، قابوس نامه، اخلاق ناصری و سیاست نامه اشاره کرد. پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال است که آیا می توان در آثار تعلیمی ایران نیز به انواع ده گانه مهارت های زندگی دست یافت. اگر بلی، پربسامدترین مهارت هایی که این آثار به آن اشاره کرده اند کدام است، و کدام کتاب بیشتر به مهارت ها پرداخته است؟ برای پاسخگویی به سوالات فوق، این پژوهش در قالب یک طرح توصیفی از نوع تحلیل محتوا انجام شد، به این ترتیب که از میان آثار ادبی تعلیمی سه کتاب کلیله و دمنه، قابوس نامه و مرزبان نامه انتخاب شدند. پس مطالعه منابع مربوط به مهارت های زندگی، سه اثر فوق با تأکید بر مهارت های ده گانه زندگی مورد بررسی قرار گرفته و شواهد مشابه یا موازی با مهارت های زندگی فیش برداری شدند. نتایج پژوهش نشان داد در سه اثر مورد بررسی، انواع مهارت های ده گانه به چشم می خورند و از میان این مهارت ها، مهارت تصمیم گیری و بعد از آن مهارت های بین فردی، بیشترین بسامد را دارند. همچنین از میان این آثار، کلیله و دمنه و پس از آن مرزبان نامه بیشتر به مهارت های زندگی پرداخته اند.